سال گذشته بعد از سال‌ها خشکسالی چشم مردمان چهارمحال و بختیاری به یک زمستان واقعی، سرد و پر بارش روشن شد، بارش بیش از یک متری برف در این استان مردم را تا حدودی امیدوار کرد که دوره خشکسالی و کم‌آبی پشت سر گذاشته شده و در تابستان همانند سالهای گذشته با قطعی، کمبود فشار آب و … مواجه نشویم، اما باید دید این بارش‌های یکساله جبران خشکسالی دهه‌های گذشته را کرده است و آیا شرایط جوی در سال آینده به همین منوال باقی خواهد ماند.
طبق گزارشات هواشناسی، تابستان گرمی در انتظار اکثر نقاط کشور است، اما این گرم شدن می‌تواند هوا زنگ خطری برای ذوب یخچال‌های طبیعی برف در چهارمحال و بختیاری باشد، یخچال‌هایی که پس از سال‌ها مجدد در حال شکل‌گیری هستند و ذوب برف آن‌ها بیش از آنکه مفید واقع شود، می‌تواند آسیب زننده باشد.
به گفته مسئولان، چهارمحال و بختیاری استانی پرآب، اما بی‌آب در کشور است، استانی که سرچشمه رودهای بزرگی چون کارون، زاینده‌رود و دز و هزاران چشمه کوچک و بزرگ است، اما یکی از پرتنش‌ترین استان‌ها در حوزه تامین آب در بخش شرب، کشاورزی، صنعت محسوب می‌شود.
در هفته‌های اخیر نیز آب شرب شهرکرد مرکز چهارمحال و بختیاری دچار کدورت شدید شده است و این مسئله گلایه‌مندی بسیاری را در پی داشت، طبق اطلاعیه شرکت آب و فاضلاب علت این مسئله کدورت آب چشمه کوهرنگ به دلیل ذوب برف عنوان شد، بنابراین ذوب برف بیش از اینکه بتواند در این شرایط مفید واقع شود، منابع آب شرب این استان را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
پیش‌بینی تابستان گرم و ذوب برف‌ها
معصومه نوروزی- معاون توسعه، پیش‌بینی و مخاطرات جوی هواشناسی چهارمحال و بختیاری با اشاره به پدیده گرم شدن زمین در تابستان، اظهار کرد: در مورد طبیعت و موضوعات جوی نمی‌توان به‌طور مطلق صحبت کرد به این معنا که نمی توان با قطعیت گفت که گرمای تابستان رکورد خواهد زد و تابستانی با گرمای بسیار زیاد در انتظار است زیرا در افزایش دما و یا رخداد امواج گرمایی علاوه بر دور پیوندها عوامل دیگری نیز موثرند، اما در غالب موارد در شرایط حاکمیت النینو افزایش دما و تعدد امواج گرمایی نسبت به شرایط استقرار لانینا مشهود بوده و لانینا به ویژه در بیشتر مناطق کشور ما به نحوی تعدیل کننده دما بوده است.
وی افزود: جو مرز نمی‌شناسد و دور تا دور کره زمین را فرا گرفته است و تغییرات آن متاثر از عوامل مختلفی مانند تابش خورشید، افزایش دمای آب اقیانوس ها و… است.
نوروزی افزود: یکی از این عوامل موثر بر جو پدیده انسو است که از مهم‌ترین دورپیوندها محسوب می‌شود و تاثیرپذیری اقلیمی در مقیاس جهانی را می‌تواند در پی داشته باشد و شاخص سنجش این پدیده، نوسان جنوبی است که مقادیر مثبت و منفی آن به ترتیب فاز گرم (النینو) و فاز سرد آن (لالینا) را نشان می دهند، در سه سال گذشته حاکمیت لانینا را شاهد بودیم.
معاون توسعه، پیش‌بینی و مخاطرات جوی هواشناسی چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه تحقیقات نشان می‌دهد که در سالهای لانینا دماها یک مقدار تعدیل می‌شود، گفت: البته در جاهای مختلف جهان این مسئله متفاوت است، برای مثال برای اروپا این مسئله صدق نکرد و در سال گذشته گرمترین تابستان را پشت سر گذاشتند و این دور پیوندها در مناطق مختلف جهان تاثیرات مختلفی دارند.
وی بیان کرد: در کشور ایران طبق تحقیقات انجام شده مشخص شده است که حدود ۶۰درصد خشکسالی‌ها در سالهای لالینا رخ می‌دهد، در سال زراعی جاری(اول مهر ۱۴۰۱ تا امروز) در مناطق جنوب غرب کشور بارش‌ها نرمال بود، اما غالب استان‌های نیمه شمالی کشور دچار کمبود بارش بودند.
نوروزی با تاکید بر اینکه تحقیقات بلندمدت آماری نشان می‌دهد که در سالهای النینو برای غالب مناطق کشور بارش‌های نرمال انتظار می‌رود و افزایش دما بالاتر از میانگین است، عنوان کرد: انتظار داریم که با تقویت النینو هوا گرم‌تر شود.
معاون توسعه، پیش‌بینی و مخاطرات جوی هواشناسی چهارمحال و بختیاری با اشاره به اینکه شاهد گرمایش جهانی به‌علت افزایش گازهای گلخانه‌ای هستیم، یادآور شد: برای مثال در حال حاضر میانگین دمای کره زمین ۱.۲ درجه نسبت به دوره بلند مدت( سالهای۱۹۰۰-۱۸۵۰ ) افزایش پیدا کرده است که البته علت عمده آن صنعتی شدن و افزایش گازهای گلخانه ای است، طی این مدت تابش خورشیدی افزایش پیدا نکرده، اما افزایش گازهای گلخانه‌ای موجب کاهش تشعشع زمین شده و گرما دریافتی در روز، طی شب در جو حبس شده و افزایش دما را در پی دارد.
وی در خصوص پیش‌بینی‌های فصلی در کشور، بیان کرد: انتظار داریم دما در کشور در تابستان سال‌جاری بالاتر از میانگین باشد، اما باتوجه اینکه یک تاخیر فاز بین زمان تقویت النینو و تاثیر آن بر دمای کشور وجود دارد این افزایش در اواخر تابستان در استان چهارمحال و بختیاری بیشتر نمود پیدا خواهد کرد.
نوروزی تصریح کرد: پیش‌بینی‌های بلندمدت هواشناسی در چهارمحال و بختیاری نشان می‌دهد که از نیمه خرداد ماه تا نیمه شهریور دماها در سطح استان چیزی حدود نیم درجه بیش از میانگین بلندمدت باشند و از نیمه شهریور تا نیمه مهر دما بین یک تا دو درجه سانتی‌گراد بیش از میانگین بلندمدت براورد می شود. همچنین افزایش دمای شرق اقیانوس آرام استوایی نسبت به میانگین بلندمدت و تغییر فاز از لانینا به النینو در غالب مواقع در کشور به‌گونه‌ای بوده که بارش‌های پاییزی را به سطح نرمال می‌آورد و همچنین رخداد بارش‌های پاییز به موقع بوده است.
معاون توسعه، پیش‌بینی و مخاطرات جوی هواشناسی چهارمحال و بختیاری افزود: میانگین دمای استان بر اساس مرکز ملی پایش خشکسالی تا تاریخ ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۲ حدود ۱.۲ درجه سانتی‌گراد نسبت به میانگین بلندمدت افزایش داشته است اما دمای کمینه استان در اردیبهشت ماه جاری نسبت به بلندمدت حدود ۰.۸ درجه کاهش داشته است.
وی در پایان گفت: در سال ۶۱- ۶۲ شدیدترین پدیده الینو را در جهان داشتیم، اما دمای متوسط در کشور ایران پایین‌تر از نرمال بود، این بدین معناست که تنها دورپیوند انسو در تعیین شرایط جوی تاثیرگذار نیست و عوامل دیگری نیز در این تغییرات دخیل هستند.
مشکل کم‌آبی در چهارمحال و بختیاری با بارش سال گذشته جبران نشد
مسلم صادقی- معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای چهارمحال و بختیاری در خصوص آخرین وضعیت منابع آبی استان، اظهار کرد: در یک دهه گذشته استان با تغییر اقلیم و خشکسالی مواجه بود، بارش‌ها کمتر از نرمال بود و شاهد تغییر بارش از برف به باران بودیم، بالای ۸۰ درصد از مساحت استان را ارتفاعات کوهستانی تشکیل می‌دهد و این مسئله موجب می‌شود که تغییر الگوی بارش تاثیر بسزایی بر منابع آبی داشته باشد.
وی افزود: بارش‌های باران عمدتا به‌صورت روان‌آب از چهارمحال و بختیاری خارج می‌شود و نفوذ آب کمتر شده است، چشمه‌ها تاثیر بالایی در دبی اکثر رودخانه‌ها در این استان دارند، بنابراین خشکسالی و تغییر الگوی بارش تاثیر بالایی در کاهش آبدهی چشمه‌ها و نفوذ زیرسطحی آب در استان داشته است.
صادقی با اشاره به اینکه برداشت‌های آب از چاه‌ها و منابع آب زیرزمینی بالاتر از توان دشت‌ها در سالهای اخیر بوده است، خاطرنشان کرد: همین مسئله موجب شده تا سطح ایستابی آب‌های زیرزمینی در دشت‌های چهارمحال و بختیاری کاهش چشمگیر داشته باشد، تمامی دشت‌های استان بحرانی و ممنوعه بحرانی هستند، افت سطح آب‌های زیرزمینی در دشت شهرکرد تا ۲۰ متر داشتیم و بنابراین بارش یکساله نمی‌تواند این کاهش سطح ایستابی را جبران کند، البته نمی‌توان منکر تاثیر مثبت این بارش‌ها شد.
معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای چهارمحال و بختیاری خاطرنشان کرد: خط قرمز وزارت نیرو تامین آب شرب است و متاسفانه عمده آب شرب استان از طریق آب‌های زیرزمینی تامین می‌شود که منابع آب پایداری محسوب نمی‌شود، بحران آب سال گذشته شهرکرد نیز به دلیل وابستگی آب شرب به چاه و چشمه بود.
وی با تاکید بر اینکه تا زمانی‌که تکیه برای تامین آب شرب بر منابع آب زیرزمینی باشد، برای تامین آب با مشکل مواجه خواهیم بود، گفت: باتوجه به گرم شدن هوا، شاهد ذوب برف و ایجاد کدورت در آب چشمه کوهرنگ هستیم و یخچال‌هایی که در گذشته در استان وجود داشت، با یکسال بارش تجدید نمی‌شود.
صادقی بیان کرد: افزایش دما و کاهش بارش در سالهای اخیر موجب از بین رفتن یخچال‌های طبیعی در زاگرس شد و پروسه ایجاد یخچال طبیعی نیز طولانی است و اگر ذوب برف شدید داشته باشیم دبی چشمه‌ها به‌صورت مقطعی افزایش پیدا می‌کند، اما در نهایت این آب از استان خارج می‌شود./ایسنا
