نوسازی نظام حکمرانی برای برون رفت کشور از مشکلات چگونه باید عملیاتی شود؟
مدتی است که بحث نوسازی نظام حکومتی از سوی برخی مسئولان و شخصیت‌ها مطرح می‌شود اما در این باره ابهامات و پرسش‌هایی وجود دارد که تاکنون برای تنویر و تبیین نوسازی نظام حکمرانی توضیحی داده نشده است. قطعاً طرح مسئله مهمی چون نوسازی نظام حکمرانی نیازمند موشکافی، بازگو کردن مسئله، طرح موضوع، تجزیه و تحلیل و برنامه نویسی دارد تا هم برای مردم جا بیفتد و هم برای حاکمیت که قرار است چه اتفاقی بیفتد.
محمد باقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی بار دیگر روز گذشته در نطق خود در خانه ملت، موضوع نوسازی نظام حکمرانی را مطرح کرد اما همچنان از تشریح این موضوع خبری نیست.
قطعاً حکومتی چون نظام جمهوری اسلامی ایران که بر اساس رآی مردم شکل گرفته است، برای ارتقاء خود نیازمند نوسازی است، نوسازی نیازمند بازبینی گذشته و حال است که در نظام حکمرانی کشور چه فرایندی طی شده است و در این شرایط چه ضعف‌هایی وجود دارد که باید برای اصلاح آن اقدام کرد.
آیا مجلس شورای اسلامی دارای اشکال و ایراد هست یا نه؟
آیا دولت از ضعف و اشکال به دور است؟
قوه قضاییه چطور؟ آیا این نهاد نیز نیازمند نوسازی است؟
شوراهای شهر و روستا که مردم نهاد است و بیشترین رو در رویی با مردم را دارد نیاز به نوسازی و اصلاح ندارد؟
البته دستگاه‌ها و سازمان‌های دیگر هم هستند که نیازمند بازبینی عملکرد آنها برای نوسازی است اما مهمترین آنها، همان‌هایی است که نام برده شد. آنچه که برای نوسازی مطالبه می‌شود، با توجه به ضعف‌هایی که وجود دارد، یک فرایند طولانی نیاز است که البته در این شرایط طولانی شدن این فرایند خود معضلی است که باید کوتاه شود.
اگر نظام اسلامی به این نتیجه رسیده که باید نظام حکمرانی نوسازی شود، پس نباید دست روی دست بگذارد و تنها به سخن گفتن درباره آن بسنده کند.
سازمان‌ها و نهادهای پژوهشی و فکری هم در حاکمیت و هم بیرون از حاکمیت وجود دارد که می‌تواند طرح و برنامه نوسازی را تدوین و برای تأیید به نهادهای مروبطه ارائه دهد.
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، مرکز تحقیقات استراتژیک ریاست جمهوری و نهادهای دیگر می‌توانند در این زمنه کار خود را آغاز کنند.
آغاز چنین فرایندی، باعث می‌شود تا افکار عمومی نیز ضمن همراهی با آن، آرامش را به دست آورد و در انتظار تغییراتی باشد که مطلوب انقلاب،‌ ایران و مردم باشد.
در جایگاه مثال می‌توان به عملکرد شوراهای شهر و روستا اشاره کرد. شوراهای شهر و روستا که بیشترین رو در رویی را با مردم و خواسته‌های آنها دارد،‌از نظر افکار عمومی نیز عملکرد مطلوبی نداشته‌اند هر چند اعضای شوراهای شهر و روستا مستقیم از سوی مردم انتخاب می‌شوند و شاید یکی از دلایل ضعف شدید آن نوع انتخابی است که مردم داشته و دارند. اما نوع برگزاری انتخابات شوراهای شهر و روستا،‌خود مهمترین ضعفی است که باعث شده تا شوراها نیز ضعیف باشند و بد عمل کنند. بارها اخبار و گزارش‌های فساد در برخی از شوراهای شهر و روستا در رسانه‌ها منتشر شده که قوه قضاییه برای برخورد با آنها ورود کرده است. نوع ثبت نام نامزده‌های شوراها، نوع بررسی صلاحیت آنها و نظارتی که باید بر روی اعضای شورای شهر و روستا باشد، از نقاط ضعف این نهاد مردمی است.
حتی چه بسا پس از تجربه بیش ۲۴ ساله حضور شوراهای شهر و روستا در عرصه مدیریتی کشور،‌ نظام اسلامی به این نتیجه برسد که وجود آنها تاکنون باعث گشایش و تأثیر مثبت بر رضایت مردم نشده است و برای تغییر در حکمرانی نظام باید تصمیمات جدی برای آن گرفت.
چنین روند و فرایندی می‌تواند در دیگر نهادها و مجموعه‌ها نیز اعمال شود که قطعاً بر اساس آنچه که برخی مسئولان، خود در باره فوریت نوسازی و بازسازی نطام حکمرانی در کشور مطرح می‌کنند، ضرورت آن را می‌رساند.
اگر اتفاقات اخیر و فتنه‌ای که در این ۷۰ روز در کشور افتاد،‌ فرصتی برای نوسای و بازسازی به دست داده، پس تا تنور داغ است باید آن را چسباند که اگر بیش از این درنگ شود، هزینه‌های ناکارآمدی‌ها افزایش خواهد یافت.

^{نویسنده: محمد صفری}