۹۳میراث فرهنگی ناملموس در استان چهارمحال و بختیاری به ثبت رسیده و ۲۰ اثر جدید نیز شناسایی و در حال ثبت ملی است.
استان چهارمحال و بختیاری استانی چهارفصل با مناطق طبیعی و بکر و آثار تاریخی و گردشگری فراوان است که در کنار آن‌ها آیین‌ها و رسومات متنوع و با مفهومی وجود دارد که خود میراث فرهنگی ناملموسی هستند که علاوه بر شیرین و دلنشین بودن برای مردم این دیار برای گردشگران و میهمانانی که از شهرها و استان‌های دیگر به چهارمحال و بختیاری سفر می‌کنند نیز جذاب است.
این آثار ناملموس یک کتاب تاریخ است که آداب و فرهنگ مردم استان را به نسل جدید و مسافرانی که از راه‌های دور و دراز به چهارمحال و بختیاری سفر می‌کنند انتقال می‌دهد.
آیین‌هایی مانند چهل‌قرآن، چراغ‌بران، خیمه‌سوزان طاقانک، آقا‌سلام ،گل‌زنی، فروبردن علم در قدمگاه گرداب بن، کلاه‌بختیاری، چوقابافی، طبخ انواع غذاهای محلی مانند دنگو، آش‌کاردین، کباب بختیاری و پخت نان‌های محلی و … از جمله میراث ناملموس استان چهارمحال و بختیاری است.
ثبت 93 میراث فرهنگی ناملموس در استان
فریده احمدی، مسئول میراث فرهنگی ناملموس اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی چهارمحال و بختیاری در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم، اظهارداشت: تا پایان سال 1400 تعداد 93 میراث ناملموس در استان چهارمحال و بختیاری ثبت ملی شده و برای سال جاری نیز 20 اثر جدید شناسایی شده که به ثبت برسد که قطعا تعداد این آثار بیشتر از این تعداد است.
احمدی افزود: چراغ‌بران، چوقابافی، کلاه‌بختیاری، طلبون،گز‌بلداجی، کباب‌بختیاری، آش‌کاردین، نان‌های محلی، مراسم خیمه‌سوزان در طاقانک، فروبردن علم در قدمگاه گرداب بن، ختم‌قرآن و اطعام حسینی در شوراب صغیر، مراسم عرب‌ها در مرغملک، بستن چهل‌قرآن، مراسم آقا سلام و گِل‌زدن در بن، برگزاری تعزیه حضرت قاسم در طاقانک و چاق‌چاقو از جمله میراث ناملموس استان هستند.
وی با اشاره به اینکه میراث ناملموس استان به 3 بخش زنده، درحال فراموشی و فراموش شده تقسیم می‌شود، گفت: اکثر آثار ناملموس ثبت شده استان زنده و در جریان است اما میراثی مانند تعزیه روستای چلیچه و طلبون در روستای شوراب کبیر که در واقع همان کارت دعوتی است که در حال حاضر برای دعوت میهمانان به مراسم عروسی توزیع می‌شود با این تفاوت که در گذشته به منزل میهمانان رفته و آن‌ها را برای مراسم عروسی دعوت می‌کردند در معرض خطر فراموشی هستند.
احمدی ادامه داد: برگزاری همایش، جشنواره‌ها، تهیه بروشور و کاتالوگ، فضای مجازی و صدا و سیما می‌تواند میراث ناملموس استان را زنده نگه دارد و از فراموش شدن آن‌ها جلوگیری کند.
وی بیان کرد: در گردشگری مقوله جدیدی به نام بوم‌گردی وجود دارد که یکی از ویژگی‌های خاص بوم‌گردی‌ها زنده نگه داشتن این آیین‌هاست در بوم‌گردی‌ها این آیین به صورت زنده اجرا می‌شود مانند طبخ غذاهای بومی و محلی برای گردشگران که باعث شناساندن آثار ناملموس استان به گردشگران می‌شود.
ضرورت زنده نگه داشتن میراث ناملموس استان از طریق فضای مجازی
احمدی خاطرنشان کرد: با تهیه کلیپ‌ها و انتشار آن در فضای مجازی می‌توان به زنده نگه‌داشتن میراث ناملموس استان کمک کرد اما در مورد ترویج میراث ناملموس از طریق گردشگری مجازی در استان کاری صورت نگرفته و اگر اعتباری به این موضوع داده شود می‌توان کارهایی در این زمینه انجام داد.
وی تصریح کرد: با مستندنگاری و تهیه بروشورها و دستورالعمل‌ها و اشاعه میراث ناملموس از طریق رسانه‌های جمعی می‌توان از تحریف این میراث جلوگیری کرد.
آیین چهل قرآن یکی از میراث‌های ناملموس است که در اکثر شهرها و روستاهای چهارمحال و بختیاری برگزار می‌شود و برگرفته از باورهای مقدسی است که در بین مردم رواج دارد، یک خانواده بانی شده و مسئولیت‌ها و هزینه‌های جانبی را تقبل می‌کند گاهی اوقات نیز از مردم محله هزینه‌ها گرفته می‌شود.
فرد بانی 40 قرآن از خانه خود یا همسایه‌ها و دیگران آماده کرده و قرآن‌ها را در پارچه سبز قرار داده و در صندوقی قرار داده و با وضو و ذکر صلوات و مدنظر گرفتن نیت بانی و با احترام در محلی که از قبل با داربست در عرض کوچه زده شده در مرکز داربست قرار می‌دهند.
سپس در طول ماه یا شب‌های جمعه در محل چهل‌قرآن مراسم دعای توسل، زیارت عاشورا، قرائت قرآن و ذکر مصیبت اهل بیت را تا 40 شب جمعه برگزار می‌کنند و در این زمان هر هفته آش یا کاچی نیز پخته می‌شود که مردم محل به نیت‌های مختلف و اراده خود در طبخ آن‌ها کمک می‌کنند.
در نهایت در روز آخر آش نذری طبخ می‌شود و اسپند دود می‌کنند زیرا مردم اعتقاد دارند اسپند دود کردن برای مصونیت از چشم‌زخم خوب است همچنین در گذشته زمان خشکسالی مردم به چهل قرآن پناه برده و برای طلب باران دعا و مناجات می‌کردند./تسنیم
