ایران آب و هوای خشک دارد اما در سال شاهد وقوع سیلابهایی هستیم که هم ویرانی دارد و هم تلفات جانی.
سیل در استانهایی جاری میشود که از نظر بارندگی فقیر است و نیاز به آب رسانی هم دارد با این وجود میبینیم که بارندگیهای شدیدی در استانهایی چون سیستان و بلوچستان یا کرمان رخ میدهد که سیل به راه میاندازد.مردم فقیر استان سیستان و بلوچستان با این سیلها فقیرتر هم میشوند و اندک دارایی خود را سیل با خود میبرد. قدر مسلم برای جلوگیری از وقوع سیل راههایی وجود دارد که بتوان از زیانهای آن کاست.
هم اکنون دستگاههای زیادی در سیل سیستان و بلوچستان مشغول کمک رسانی به مردم سیل زده هستند که هزینه زیادی هم باید صرف این اقدامات امدادی شود و همه از بودجه کشور تأمین میشود.
بر اساس برآوردها تاکنون بیش از 2 هزار میلیارد تومان خسارت سیل به استان سیستان و بلوجستان وارد شد که عمده آن به مردم و خانههایشان بوده است.
این سیلها در حالی جاری میشود و خسارت به بار میآورد که چند سالی است ایران برای گرفتن حق آبه خود با حکومت طالبان در افغانستان مشغول مذاکره و گفتوگو است و این رایزنیها راه بجایی نبرده است. حتی کار به تهدید هم رسید و رئیس جمهور کشورمان به طالبان درباره حق ایران از رود هیرمند هشدار داد اما این هم کار ساز نبود.
قطعاً میتوان با بهره گیری از کارشناسان و متخصصان بخش آب برای مهار سیلهایی که راه میافتد و خسارت وارد میکند راه حلی پیدا کرد.
اگر سیلابهایی که جاری میشود مهار شود، میتواند نیاز آب آن منطقه خشک را نیز تأمین کند و از چالش آبی نجات دهد.بحران آب و چالشهای جدی که این مسئله به وجود میآورد حساس و مهم است، تغییرات اقلیمی و آب و هوایی به سوی کم بارشی بیشتر در ایران پیش میرود و این مسئله باید با توجه جدی و ویژه روبرو شود.
با توجه به کاهش بارش باران و برف در سال جاری، هم اکنون سدها از ظرفیت مناسبی برخوردار نیست و بیم آن میرود که در تابستان سال آینده با کمبود شدید آب روبهرو شویم و این در حالی است که در مصرف درست منابع آب کشور نیز اصراف صورت میگیرد.
مصرف نادرست آب چه در میان مردم و خانوارها و چه در ادارات و سازمانهای دولتی و حاکمیتی و مهمتر از آن در بخش کشاورزی منابغ آب کشور را هدر میدهد.
بیش از 80 درصد آب کشور صرف کشاورزی میشود با این وجود میتوان با آبیاری علمی و مکانیزه بخش زیادی از اصراف آب در بخش کشاورزی را کاهش داد و ذخیره کرد.
علی ایحال،در مسئله سیلابهایی که جاری میشود نیز میتوان با ساخت سدهایی برای مهار سیلاب در مسیر سیل، ایجاد «راه آبها» برای هدایت سیل به مخازن و سدها و بهره بردن از دانش آبخیزداری شرایط را بهبود داد، از ویرانیها جلوگیری کرد و به کشاورزی استانهایی در آنها سیل جاری میشود رونق بخشید.
آبخیزداری یعنی تغذیه سفره آبهای زیرزمینی. آبخیزداری بهره گیری از مجموعه گسترده دانش و تجربه در یافتن راههای پیشگیری و رویارویی با فرسایش خاک و سیلابهای مخرب است.
مسئولان و متولیان به ویژه در وزارت جهاد کشاورزی، وزارت نیرو و دیگر سازمانها برای آن که چالش آب در کشور جدی نشود و به یک بحران تبدیل نشود، برای این مسئله باید با اندیشههای کار آمد و تصمیمات تأثیر گذار این مسئله را حل کنند.
اگر هر دولتی که سر کار بود، بخشی از کار را انجام داده بود، اکنون سیلابها ویرانگر نبود بلکه حیات بخش بود.مسائل و مشکلات در کشور زیاد است، اگر سیاست زدگی اجازه دهد که کمی هم به فکر امورات کشور باشیم و در صدد حل آنها بر آییم اوضاع بهتر، آرامتر و بهینهتر خواهد شد.
سیاوش کاویانی