نجمه سیددخت
یکی از ابزارهای مهم و ارزنده در بین ملت هایِ گوناگون و علاقه مند به حفظ حیات و بقا و تکامل، قلم نویسنده است و چون قلم، منبع تغذیه و خاستگاه بسیاری از هنرها محسوب می شود، نقش بسزایی در رشد و تعالی فرد و جامعه دارد. قلم؛ حافظ علوم و معارف، پاسدار افکار اندیشمندان، حلقۀ اتصال فکری علما و پل ارتباط گذشته با حال و آینده است. قلم؛ پیونده دهندۀ انسان های دور از یکدیگر، از نظر زمان و مکان است. تشکیل مجمع بزرگ متفکران اعصار گوناگون در اقصی نقاط صفحۀ زمین از عهدۀ قلم برمی آید؛ چرا که قادر است آنان را در کتابخانه ای عظیم گرد هم آورد. قلم؛ حامل و ناقل افکار و اندیشه هاست. خیل عظیم کلمات هنگامی که از نوک قلم نشانه گیری می شود، می تواند سینۀ سیاهی را بشکافد و حجاب و تاریکی و سیاهی جهل و ناآگاهی را به صبح امید و پیروزی تبدیل کند. اگر قلم و هنر نویسنده نبود و بشر نمی توانست با نشانه ها و راز و رمزها آنچه را که می داند بر رخسارۀ کاغذ نقش بندد؛ چگونه آیندگان از اندیشه های گذشتگان و به ویژه گفتارهای ارزنده و سازندۀ انبیا و اولیای دین بهره می جستند؟
می توان گفت یکی از مهم ترین رویدادهای زندگی بشر، آشنایی با قلم و خط است تا مطالب و خواسته های خود را بر جریدۀ روزگار ثبت نماید تا برای آیندگان به یادگار بماند. قلم؛ وسیلۀ حفظ و تداوم تمدن های بشری و پیشرفت و تکامل علوم و ابزار بیداری اندیشه ها و افکار و شکل گیری و ترویج مذاهب و منشأ هدایت و آگاهی بشر است. با پیدایش قلم، برهه های زندگی بشر به دورۀ تاریخ و ما قبل تاریخ تقسیم می شود. مبدأ تاریخ زندگی انسان از زمان اختراع خط آغاز می شود؛ همان زمانی که قلم انسان توانست زندگی او را به تصویر کشد. اصحاب قلم، سنگرنشینان فکر و اندیشه اند تا در عرصه های فرهنگی با مسلسل قلم به جنگ با جهل بشتابند و پیشرفت و سعادت را در جامعه و فرهنگ اجتماع حاکم گردانند. پیشرفت علوم و تمدن مرهون تلاش بی دریغ نویسندگان است.
از این رو حفظ، گسترش، تعالی و رشد فرهنگ انسان ها، وابسته به اثرات قلم است. ماندگاری بیان و گفتار و تعمیق و گسترش اندیشه ها بر عهدۀ قلم است تا از نسلی به نسل دیگر و از یک برهه به دورۀ متوالی منتقل شود. سنگ نبشته های دل کوه ها یا بر روی گورها و دیوارهای معابد و مساجد با آیندگان بسیار دور نیز سخن خواهد گفت. پوست ها و کاغذهای زرد و سفید و الوان که از گذشته های دور بر جای مانده و در محفظه های نسوز کتابخانه های مهم جهان نگهداری می شود، با اثر نوک قلم ارزش گرفته است. از زمان ابداع خط تصویری در مصر قدیم و خط های باستانی دیگر در چین و هند و خط اوستایی در ایران باستان، مطالب مذهبی و اندیشه های دینی و تاریخی ثبت گردید تا بشر آینده را بهره مند سازد. کاتبان آخرین و کامل ترین کتاب وحى، میلیون ها انسان را با آیات الهی آشنا ساختند و راه هدایت را به سوی آنان گشودند؛ همچنان که سخنان انبیای عظام الهی و ائمه معصومین(ع) با قلم به ما رسیده است.
شأن و جایگاه قلم در آموزه های دینی و اسلامی آنچنان است که خداوند متعال در قرآن شریف بدان سوگند می خورد و آن را می ستاید و انسان را به ارزش آن توجه می دهد. قلم از منظر قرآن، سمبل تفکر و آگاهى بشر است و تقدیسش آن گاه کامل می گردد که خداوند بدان سوگند یاد می نماید. جنگ جویان با افتخار به شمشیر خویش قسم می خورند، و نویسندگان و اهل قلم به سلاحی که خداوند آن را عزیز شمرده است.
بی شک، بزرگ ترین نمودار ارزش قلم در اسلام، آن است که پیامبر اسلام(ص) در آن هنگام که بسیج توده ها را مهم می دانست و بیش از همه به مجاهد و مبارز نیاز داشت، اعلام فرمود: مرکّب قلم دانشمندان از خون شهیدان برتر است و نیز فرمود: در رستاخیز که مرکّب قلم دانشمندان و خون شهیدان را با هم می سنجند، مرکّب و تراوش قلم دانشمندان و نویسندگان بر خون شهیدان برتری می یابد.
