وحید حاج سعیدی

چند صباحی است مجریان معروف کشور که از دید مردم دارای وجهه اجتماعی، پوشش مناسب، سواد رسانه ای و تسلط به فن هستند در قالب بازیگران تبلیغات به تبلیغ محصولاتی می پردازند که نه تنها در شان خودشان و مردم نیست، بلکه وجهه این رسانه را نیز تا حد یک سوپر مارکت یا دکه سیگار فروشی پائین آورده است!

اینکه صدا و سیما ذائقه همه مردم را در نظر گرفته و با دست و دلبازی به تعداد سلایق ثبت شده، شبکه و کانال راه اندازی کرده، عین صواب است و آن را باید به فال نیک گرفت. اصلاً باید با رعایت پروتکل های بهداشتی برایشان هورا کشید و کلاه را به اندازه برج میلاد بالا پرتاب کرد. ولی اینکه مجریان توانمندی چون احمدی و خیابانی و توتونچی و … برای تامین هزینه های این دست و دلبازی در برنامه های پر بیننده ورزشی، با نهایت خفت و خواری مردم را به خوردن کیک و کلوچه یا استفاده از فلان اسپری خوشبو کننده دعوت کنند، نهایت بی تدبیری و مسخره بازی در این رسانه میلی است! یعنی اگر چند صباح دیگر در رسانه ملی مجریان را مجبور به خوردن ماکارونی و جلبک کردند یا به تن شان پیش بند کردند و از آنها خواستند به قول خودشان وال یا صفحه نمایش بزرگ را با فلان دستمال نانو گردگیری کنند و یا میز اجرای برنامه را با بهمان مایع جادویی برق بیندازند، تعجب نکنید!

چندی قبل در یک برنامه رادیویی دو مجری در حال تعریف و تمجید از نوعی جلبک بودند و مصرف آن را با گوشت و خاویار و انواع پروتئین های کشف شده در دنیا برابر می دانستند. این بزرگواران در باب خواص این زبان بسته برای دفع امراض چه سخن فرسایی ها که نکردند و تقریباً به جز سرطان و قطع عضو، مصرف این ماده در درمان سایر بیماری ها و پیشگیری از انواع و اقسام امراض توصیه شد. همان جلبکی که اگر در حاشیه استخر یا رودخانه به شلوارتان بچسبد، چندشان تان می شود و تا دفع شر، معذب هستید. اما بعد از چند دقیقه صحبت در خصوص این طلای چندش آور، در کمال تعجب یکی از آنها گفت: جهت خرید این محصول عدد 2 را به فلان سرشماره ارسال کنید تا با تخفیف این پروتئین گیاهی به درب منزل تان ارسال شود! تازه ما متوجه شدیم که این برنامه علمی نیست و دوستان در حال تلاش برای جذب سرمایه و سود آوری در جهت ساخت برنامه های سرد و خنکی چون «خوش نمک» ،«چارپایه» ، «طنزیم»، مسابقات کم رنگ و لعاب و دعوت از دهها تلخک بی مزه و سلبریتی بی مایه و ورزشکاران کم جنبه هستند!

واقع امر مردم به این مجریان ایمان و اعتقاد دارند و سوء استفاده از این اعتماد نهایت بی انصافی و بی تدبیری است. در حقیقت اگر مجری‌ای که برای تبلیغ انتخاب می‌شود در حوزه‌ای غیر مرتبط با محصول مورد نظر فعالیت کرده باشد، مخاطبان ممکن است ارتباط بین او و محصول را غیرقابل قبول بدانند و این نه تنها باعث کاهش اعتبار تبلیغ می‌شود بلکه به وجهه مجری نیز خدشه وارد می کند. از سویی استفاده مکرر از مجریان در جهت تبلیغات می‌تواند به فرسایش اعتبار و ارزش برند شخصی آنها و کم بیننده شدن برنامه های این مجریان منجر شود.

یادمان نرود در حالی که کشور بیش از همه چیز محتاج جهاد تبیین و معرفی دستاوردها و اختراعات دانشمندان جوان و حمایت از آنها در جهت امیدآفرینی و دفع خود تحقیری در جامعه است، رسانه ملی با تبلیغ تی و سطل، کیک و اسنک، کیسه زباله، اسپری زیر بغل، کفپوش ماشین، گهواره ارگونومیک و … عملاً بر آتش خود تحقیری می دمد تا جایی صورتش گل می اندازد و لپ هایش باد می کند! 

کارشناسان معتقدند یک اثر تبلیغی ضمن برخورداری از استاندارد و کیفیت لازم باید از ابعاد مختلف، برنامه‌ریزی و استراتژی تبلیغی، بازاریابی مناسب، تاکتیک‌ها، تکنیک‌ها و جاذبه‌ لازم بهره‌مند باشد تا علاوه بر جذب مخاطب هنجار ها را نیز رعایت کرده باشد. برنامه تبلیغاتی باید دارای مسئولیت اجتماعی بوده و با لحاظ تأثیر بر نگرش‌ها و ارزش‌های فرهنگی، سبک زندگی و… تهیه تولید شوند. همچنین از نظر متن، زیرمتن، فرامتن، ژانر، تدوین، روایت، نورپردازی، رنگ، صدا، صحنه و دکور، چهره‌پردازی، میزانسن، تکنیک، زبان بدن، عوامل انسانی، محصول و کالا و … دقت و نظارت لازم بر روی آن اعمال شود.آثار تبلیغاتی باید با شناخت بازار، مخاطب، قوانین، لحاظ موقعیت‌های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و … تهیه و منتشر شوند.

در حقیقت قبل از انتشار تبلیغات باید نظرسنجی و بازخورد گیری از مخاطبان در آن در نظر قرار گیرد. در حالی که روان و ساده پیام را به مخاطب منتقل کند، باید دارای خلاقیت و ابتکار لازم باشد. همچنین با رعایت اخلاقیات، ملاحظات روحی و روانی در تهیه و دفعات انتشار آنها در نظر قرار گیرد؛ به طوری که هر اثر تبلیغاتی با هر کیفیتی و به هر قیمتی مجوز پخش نگیرد.

ای کاش یک نفر در این رسانه چند ده هکتاری پیدا شود و حالی دوستان کند قرار نیست برای کسب درآمد و سودآوری بیشتر، با روح و روان مردم بازی کنید، ذائقه مردم را تغییر دهید، تنبلی و مصرف گرایی و خرید کلی را فضیلت ببخشید، شرکت های زنجیره ای را سر زبان ها بیاندازید و … با این رویکرد نه تنها صنایع دانش بنیان و مخترعان و شرکت های کوچک که توان تبلیغ در تلویزیون را ندارند، مایوس می شوند بلکه هر روز از شمار مخاطب تان کاسته می شود. شک نکنید.