دوم اردیبهشت 1404 (22 آوریل 2025)، همزمان با فرا رسیدن روز جهانی زمین پاک، فرصتی مغتنم است تا بار دیگر بر اهمیت حفاظت از سیاره‌ی زیبایمان و گنجینه‌های طبیعی آن تأکید کنیم. در این میان، استان ما، این گوهر تابنده زاگرس با اکوسیستم منحصر به فرد و جاذبه‌های طبیعی بی‌نظیرش، نیازمند توجه و مراقبت ویژه‌ای است.
چهارمحال و بختیاری، این گستره‌ی فیروزه‌ای در قلب زاگرس، با طبیعت بکر، تالاب‌های ارزشمند، رودخانه‌های خروشان و جنگل‌های انبوه، همواره به عنوان یکی از زیباترین و غنی‌ترین استان‌های ایران شناخته شده است. در آستانه روز زمین پاک، فرصتی مغتنم فراهم آمده تا ضمن پاسداشت این میراث طبیعی بی‌بدیل، به نقش و مسئولیت مشترک مردم و مسئولین در حفظ و حراست از آن بپردازیم.
این استان، با تالاب‌های بین‌المللی چغاخور و گندمان، سرچشمه رودخانه‌های حیاتی زاینده‌رود، کارون ، اکوسیستم‌های منحصربه‌فردی را در خود جای داده که حفظ آن‌ها، ضامن پایداری زیست‌محیطی منطقه و کشور است. اما این شکوه و زیبایی طبیعی، در دهه‌های اخیر با چالش‌های متعددی روبرو بوده است که مقابله با آن‌ها، نیازمند عزم جدی و همکاری تنگاتنگ مردم و مسئولین است.
مسئولیت‌های مردم:
مردم به عنوان اصلی‌ترین بهره‌برداران و ساکنان این سرزمین، نقش بی‌بدیلی در حفظ محیط زیست استان بر عهده دارند. این مسئولیت‌ها عبارتند از:
- تغییر الگوهای مصرف: کاهش مصرف بی‌رویه آب، برق و سایر منابع، استفاده از محصولات سازگار با محیط زیست و پرهیز از اسراف، گامی اساسی در حفظ منابع طبیعی استان است.
- مدیریت صحیح پسماند: تفکیک زباله از مبدأ، کاهش تولید زباله و همکاری با برنامه‌های بازیافت، نقش مهمی در جلوگیری از آلودگی محیط زیست و حفظ پاکیزگی طبیعت دارد.
- حفاظت از منابع طبیعی: خودداری از تخریب جنگل‌ها و مراتع، عدم شکار غیرمجاز حیات وحش، و رعایت اصول گردشگری مسئولانه در مناطق طبیعی، از وظایف مهم شهروندان است.
- مشارکت در برنامه‌های زیست‌محیطی: حضور فعال در برنامه‌های پاکسازی طبیعت، کاشت نهال و سایر طرح‌های حفظ محیط زیست که توسط سازمان‌های مردم‌نهاد و دستگاه‌های دولتی برگزار می‌شود.
- آموزش و فرهنگ‌سازی: ارتقای آگاهی خود و دیگران در خصوص مسائل زیست‌محیطی و ترویج فرهنگ حفظ محیط زیست در خانواده و جامعه.
- مطالبه‌گری مسئولانه: پیگیری مسائل زیست‌محیطی از مسئولین و مطالبه اجرای قوانین و مقررات مربوطه به حفظ محیط زیست.
مسئولیت‌های مسئولین:
دستگاه‌های دولتی و نهادهای اجرایی نیز وظایف سنگینی در قبال حفظ محیط زیست استان بر عهده دارند که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تدوین و اجرای قوانین و مقررات کارآمد: وضع قوانین سختگیرانه در زمینه حفاظت از محیط زیست و برخورد قاطع با متخلفین.
- مدیریت پایدار منابع آب: برنامه‌ریزی برای استفاده بهینه از منابع آب، جلوگیری از برداشت‌های بی‌رویه و اجرای طرح‌های نوین آبیاری.
- حفاظت از جنگل‌ها و مراتع: مقابله با قاچاق چوب و تخریب جنگل‌ها، اجرای طرح‌های جنگل‌کاری و احیای مراتع تخریب‌شده.
- مدیریت اصولی پسماند: ایجاد زیرساخت‌های مناسب برای جمع‌آوری، تفکیک، بازیافت و دفن بهداشتی زباله در سراسر استان.
- توسعه گردشگری پایدار: برنامه‌ریزی برای توسعه صنعت گردشگری با رویکرد حفظ محیط زیست و احترام به فرهنگ بومی.
- آموزش و آگاهی‌بخشی عمومی: برگزاری برنامه‌های آموزشی و تبلیغی مستمر در خصوص اهمیت حفظ محیط زیست و ترویج رفتارهای مسئولانه.
- همکاری با سازمان‌های مردم‌نهاد: حمایت از فعالیت‌های سازمان‌های مردم‌نهاد فعال در حوزه محیط زیست و بهره‌گیری از ظرفیت‌های آن‌ها.
- پایش و نظارت مستمر: نظارت دقیق بر اجرای طرح‌های توسعه‌ای و صنعتی به منظور جلوگیری از آسیب به محیط زیست و برخورد با تخلفات زیست‌محیطی.
فرصت‌ها برای همکاری:
روز زمین پاک، فرصتی است تا مردم و مسئولین با درک مسئولیت‌های مشترک خود، برای حفظ این نگین سبز ایران هم‌صدا و هم‌گام شوند. برگزاری برنامه‌های مشترک پاکسازی طبیعت، کارگاه‌های آموزشی، و طرح‌های مشارکت مردمی در حفاظت از منابع طبیعی، می‌تواند زمینه‌ساز یک حرکت جمعی و پایدار در جهت حفظ محیط زیست استان باشد.
چهارمحال و بختیاری، با طبیعت بی‌نظیر خود، امانتی گرانبها در دستان ماست. حفظ این امانت، نیازمند تلاش و تعهد مشترک مردم و مسئولین است تا این سرزمین پاک، همچنان مایه فخر و سربلندی ایران باقی بماند.
مصیب شیرانی
پژوهشگر و فعال محیط زیست
