ما یک رفیق کارمندی داشتیم که پایان ساعت اداری روز شنبه که فرا می رسید، تقویم رومیزی اش را ورق می زد و روی سه شنبه می گذاشت. بعد هم دستانش را پشت گردنش می گذاشت و بدنش را کش می داد و می گفت: آخیش این هفته هم که تموم شد! البته اینکه تصور کنیم هر کس پارتی یا شانس داشت و در یک ارگان دولتی استخدام شد، خَرش بدون معاینه فنی از پل گذشته است تصور باطلی است و مملکت این قدر هم بی حساب و کتاب نیست که کارمند جماعت از صبح تا پایان ساعت اداری در شبکه های رنگارنگ اجتماعی و غیر اجتماعی پرسه بزند، چای دیشلمه نوش جان کند، وبگردی کند، هفته را گرد کند و بپیچاند بعد هم در آخر برج حقوق میلیونی دریافت کند و به ریش جو گندمی من و شما بخندد. اصلاً و ابداً… زهی خیال باطل…
اصلاً چند سال قبل یکی از دولت ها عزمش را جزم کرده بود تا علاوه بر تعدیل نیروی انسانی تابلوهای «کارمندان مشغول خوابند» را نیز پائین بکشد. هر چند دولت های گذشته نیز در خصوص تعدیل نیروی انسانی، تقویت بخش خصوصی، چابک کردن بدنه دولت، فربه شدن نظام دولتی، دورکاری و … اقداماتی را انجام داده بودند ولی معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی سازمان مدیریت و برنامه ریزی آن دولت از احتمال عدم تمدید قرارداد برخی کارمندان ناکارآمد خبر داده و گفت: اگر نيرويي نامناسب بود و يا مدرک تحصيلي آن نياز نبود بايد آن را جابجا کرد و يا آموزش داد و در صورتي که به کار نيايد مي توان طبق قانون قرارداد آنها را تمديد نکرد. (به نقل از جراید کارآمد و پویا)
البته پیش خودمان بماند تعیین ناکارآمدی یک کارمند به سادگی هم که شما فکر می کنید نیست و مراتبی دارد؛ چرا که ما هنوز در تعریف درست و حسابی از کار و کارآمدی مانده ایم ناکارآمدی که جای خود دارد! وقتی شهرداری کوالالامپور با 14 کارمند اداره می شود و شهرداری ولایت ما 183 کارمند دارد یا وقتی کشور 300 میلیون نفری ژاپن با 300 هزار کارمند اداره می شود و ما قریب به چهار میلیون کارمند حاضر به یراق و قبراق داریم، یک مقدار داستان پیچیده می شود و شاید عزیزان کارمند در مقاطعی قصد انجام کار دارند ولی کار نیست. به قول شاعر: برو کار میکن مگو چیست کار … تو حرفت حسابه ولی نیست کار! تازه با این اوضاع بخش خصوصی هم اختراع کرده ایم با این رویکرد که کارمند بخش خصوصی وظیفه کارمند بخش دولتی را انجام می دهد و این وسط شما پولی بابت این امر می پردازید ولی کارمند بخش دولتی کماکان در اداره حاضر است و فقط کارش سبک تر شده است!
جسارتاً ذکر این نکته ضروری است که اگر شهرداری کوالالامپور با 14 نیرو اداره می شود، بازیافت زباله از سینک ظرفشویی آغاز می شود نه مثل اینجا که طرف با صد کیلومتر سرعت روم به دیوار پوشک محتوی هنرنمایی نوزادش را از شیشه ماشین در بزرگراه پرتاب می کند که چهار تا کارگر تا دو روز هم نمی توانند صحنه را به روز اول برگردانند! (توضیح مترجم)
با این وجود از آنجا که تعدیل فی النفسه چیز خوبی است و ما شخصاً از اعتدال، تعدیل، عدالت و کلاً کلمات هم خانواده عدل خوشمان می آید چند راهکار مدبرانه با رویکرد اعتدال در خصوص سر و سامان دادن به اوضاع کارمندان مملکت افاضه می کنیم. البته در این داستان باید نهایت دقت و وسواس صورت بگیرد. بالاخره زندگی کارمندی است. شلوار سوشا مکانی نیست که هر کارشناسی نسبت به آن نظر بدهد و کمی اغماض در خصوص برخورد با سبک زندگی یا پوشش هنرمندان یا هنرپیشگان را مجاز بداند! و اما راهکار های پیشنهادی:
الف) کاهش ساعت اداری: البته این پیشنهاد گرته برداری شده است. سازمان جهاني كار (ILO ) با طرح پنج دليل براي لزوم كاهش روزهاي كاري هفته به چهار روز اعلام كرد: كار زياد باعث بيماري‌هاي قلبي- عروقي، اختلالات گوارشي و اسكلتي و همچنين از بين رفتن شادي و رضايت از زندگي مي‌شود.اين سازمان در تازه‌ترين گزارش خود مباحثي پيرامون لزوم كم كردن روزهاي كاري هفته ارائه كرده است. توجه به سلامتی، افزایش کیفیت کار و بهره وری، حضور سازنده تر نیروهای کار، مراقبت از محیط زیست و رضایت و شاد زیستن کارکنان از جمله دلایل این سازمان جهت کاهش روزهای کاری به شمار می روند. یعنی فکر کنم اگر سازمان جهانی کار با همین فرمان پیش برود دو روز بخشنامه می کند، همین که شما صبح از خواب بیدار شوید و نیت کار کردن کنید کفایت است!
ب) گشت نا محسوس: پیشنهاد می شود همان طور که در جاده های مملکت پلیس به صورت نامحسوس حواسش به رانندگان متخلف هست، تعداد جدیدی کارمند استخدام کنیم تا به صورت نامحسوس در ادارات فعالیت کنند و در صورت مشاهده ناکارآمدی کارمندان مراتب را به مقامات مافوق مخابره کنند.
ج) راه اندازی گروه های اجتماعی غیر مجازی: همیشه قرار نیست گروه های دوستان و همسالان در شبکه مجازی تشکیل شوند. پیشنهاد می شود در ادارات نیز گروه های مختلف تشکیل شود و به صورت دسته جمعی در برخی فعالیت های اجتماعی نظیر تماشای مسابقات ورزشی، مجالس ختم و شادی، شرکت در همایش ها و سمینار ها و … حضور چشمگیر داشته باشند. با این رویکرد دیگر نیازی به پیچاندن اداره و تراشیدن عذر و بهانه های سوفسطایی نیست و کارمندان می توانند با طیب خاطر به امورات اجتماعی برسند.
وحید حاج سعیدی
