وحید حاج سعیدی

روز جمعه است. شهر غرق در آرامش و سکوت روز تعطیل است. هوا هنوز کامل روشن نشده است و عقربه های ساعت چند گام تا شش صبح فاصله دارند که لودر ها به جان مدرسه قدیمی شهر می افتند و کلاس ها، دفتر مدیر، سکوی صبحگاه و خاطرات و هیاهوهای به جا مانده از سال های قبل را با هم ویران می سازند. و این به معنای شروع یک عملیات ساخت و ساز در مرکز شهر است که همسایه ها باید تا ماه ها یا سال ها مصائب بلند مرتبه سازی را تحمل کنند!

امروزه ساخت و ساز، تخریب بناهای قدیمی و چند مرتبه سازی، مرمت یا نماکاری ساختمان های قدیمی در اکثر محلات شهر دیده می شود و کمتر کوچه و خیابانی را شاهد هستیم که از دست حفاری و کنده کاری، سر و صدای دستگاه ها و کارگران و گرد و غبار ساختمان سازی مصون باشد.

هر چند با راکد شدن بازار مسکن انتظار می رفت تا حدی از روند رو به رشد ساخت و ساز کاسته شود ولی اینگونه نشد و بلندمرتبه سازی و مرمت بناها، تغییر نمای ساختمان ها و ویلا سازی (شخصی سازی) کماکان رونق دارد. با وجود اینکه ساخت و ساز در شهر هیچ منع قانونی ندارد و هر کس می تواند با توجه به بودجه و سلیقه خود اقدام به ساخت یا مرمت بنای شخصی کند، ولی ظاهراً در طول این سال ها قاعده چهار دیواری اختیاری دچار تغییراتی شده است و تا چند صد متر آن سوتر نیز تعمیم پیدا کرده است! چرا که می بینیم گاهی اوقات ابزار آلات و ادوات ساخت و ساز، مصالح و نخاله های ساختمانی سازه های در حال ساخت، در کوچه، خیابان و جلوی منازل سایر ساکنین دپو می شوند که بالتبع مزاحمت هایی را ساکنین سایر مجتمع ها و مشتریان مغازه های اطراف به وجود می آورد.

ایجاد کارگاه ساختمانی در کوچه و خیابان

بدون شک ساخت یا تعمیر یک ساختمان قواعد خاصی دارد و هیچ کس اجازه ندارد خارج از قواعد تعریف شده بخش یا قسمتی از کوچه و خیابان را به کارگاه ساختمانی شخصی تبدیل کند و برای همسایگان، عابران پیاده و وسایل نقلیه مزاحمت ایجاد کند.

هیچ فردی حق استفاده خصوصی و تعرض به معابر شهر (مگر در موارد استثناء از جمله احداث ساختمان) را ندارد. طبق ضوابط شهرسازی مناطق:

• ساختمان سازان در یک بازه زمانی محدود اجازه تصرف تنها یک سوم از پیاده راه با پیش بینی تمهیدات و اجرای ضوابط ایمنی را دارند.
• پیمانکار بعد از تکمیل سقف اول، به سرعت باید مصالح ساختمانی را از پیاده راه جمع آوری نموده و  همچنین بعد از اتمام نمای ساختمان نیز باید داربست‌ها به سرعت باید جمع آوری شوند.
• حصار کارگاهی بر اساس قانون می‌تواند تا حداکثر ۵۰ درصد یا یک دوم عرض پیاده راه‌ را اشغال کند و در مواردی که عرض پیاده راه کمتر از یک متر باشد، حصار کارگاهی به عرض تمام پیاده راه خواهد بود. همچنین دپوی مصالح حداکثر می‌تواند تا ۵۰ درصد پیاده راه را اشغال کند.
• ساخت و ساز نباید آلودگی صوتی و مزاحمت آزاردهنده را برای همسایگان به ایجاد کند. حتی محدودیت تردد نیز نباید دلیلی برای ایجاد مزاحمت برای افراد نزدیک به ساختمان باشد.
• تردد ماشین‌های سنگین و تخلیه مصالح در روزهای معمول باید بین ساعات 6 تا 12 و روزهای تعطیل بین 22 تا 6 صبح انجام شود.
• آلودگی صوتی از ساعت 7 تا 10 شب و تا حد 55 دسی‌بل است. از 10 شب تا هفت صبح استاندارد صدا تا 45 دسی‌بل است.
• ساخت و سازهایی بیش از ارتفاع معمول که باعث می‌شود استفاده از نور، مواهب طبیعی و مناظر برای همسایگان کمتر شود و حقوق آن‌ها را در این زمینه ضایع می‌کند، ممنوع است. پس قوانین حقوق همسایه در ساخت و ساز، در ارتفاع سازه هم مؤثر است.
• معابر، فضاهای عمومی و پیاده‌روها حتی به‌صورت موقت نیز نباید به بهانه تخلیه مصالح، تجهیزات و ابزار مسدود شوند. در صورتی که نیاز به این کار بود باید بازه زمانی آن مشخص و اطلاع‌رسانی شده و مجوزهای لازم از مراجع ذی‌ربط نیز اخذ شود.
• هر‌گونه بیرون‌زدگی تجهیزات، حفر زمین بدون حفاظ و … ممنوع است و در صورتی که نیاز به حفر بود باید چراغ‌های چشمک‌زن و حفاظ‌های مناسب نصب شود.
• در محل حفاری در مسیر معابر، باید پل موقت و مناسبی برای عبور عابر پیاده ایجاد شود که عرض آن حداقل 5/1 متر باشد.
• در صورت نیاز به محدود یا مسدودکردن مسیر عمومی، باید مسیر موقتی را برای عابران و خودروها از قبل ایجاد کرد که مورد تأیید مراجع مربوطه هم باشند تا حقوق همسایه در ساخت و ساز رعایت شود.

همانگونه که ملاحظه نمودید با وجود اینکه قانونگذار مواردی را برای کاهش مشکلات ناشی از ساخت و ساز تعبیه کرده است، کماکان شاهد نقض قانون در این خصوص هستیم. عدم رعایت موارد ایمنی نظیر پوشاندن روی چاه های حفر شده، رها سازی میلگرد و سایر ادوات بنایی در پیاده رو و خیابان، عدم نرده کشی یا ساخت راهرو سرپوشیده موقت به منظور جلوگیری از پرتاب وسایل یا نخاله های ساختمانی بر سر عابران و خودروهای عبوری، استفاده از روش های سنتی و طولانی شدن فرآیند تخریب ساختمان های قدیمی، گودبرداری های غیر اصولی که در مواردی منجر به ایجاد ترک در دیوار خانه های مجاور و در برخی مواقعی منتهی به ریزش دیوار ها یا حتی کل ساختمان می گردد، تخلیه مصالح ساختمانی در مقابل ساختمان ها و ایجاد سد معبر، دپوی طولانی مدت نخاله های ساختمانی در مقابل ساختمان ها که با وزش باد، غباری زیادی به هوا بلند می شود، اطاله ساخت و ساز به دلایل حقوقی، ساختمانی، اقتصادی و …، عدم استقرار کارگاه مناسب ساختمانی در مکان پروژه در دست ساخت، اجرای پروژه در چند شیفت کاری و در طول شبانه روز، تعطیل نشدن پروژه ها در ایام تعطیل، ساخت بتن در خیابان و کوچه، بی توجهی و نبود نظارت کافی بر مدت زمان ساخت و مسایلی از این قبیل، تنها بخشی از گرفتاری ها و مزاحمت های روزمره ساخت و ساز در شهر ها می باشد، که به نوعی باعث نقض حقوق شهروندان به خصوص همسایه ها می شوند و موجبات خسران مادی و روحی و روانی شهروندانرا فراهم می سازند.

خدا بزرگه… یواش یواش درست می کنیم!

در اکثر شهرها به ویژه شهر های کوچک ساختمان های نیمه کاره ای وجود دارند که قدمت برخی از آنها بعضاً به چند دهه می رسد و مالکان این سازه ها نیز هیچ گونه اقدامی در جهت حصارکشی و جلوگیری از ورود افراد متفرقه به این سازه ها انجام نداده اند. این سازه های نیمه کاره علاوه بر هم زدن مبلمان شهری و ایجاد آلودگی بصری، به محلی برای تجمع معتادان، ولگردان و حتی سارقین شده و در مواردی نیز به محلی برای دفع زباله های خانگی و زاد و ولد جوندگان و حشرات موذی تبدیل می شوند!

در صورتی که بر اساس قانون فرد باید قبل از اقدام به ساخت یا مرمت ساختمان نسبت به برآورد هزینه اقدام کند و در صورتی که توان مالی فرد فرد اجازه نمی دهد، نباید وارد فاز ساخت و ساز شود و یا اگر به دلایلی در نیمه راه از ادامه کار منصرف شد موظف است نسبت به بستن ورودی ساختمان نیمه کاره یا دیوار کشی و فنس کشی، مانع از ایجاد گرفتاری و خطرات پیش بینی نشده برای ساکنین محل یا عابران پیاده شود.

اما متاسفانه می بینیم در حال حاضر به دلیل ضعف در اجرای قانون افراد بدون در نظر گرفتن زمان بندی مشخص و اعتبار سنجی اقدام به ساخت و ساز می کنند و به هیچ عنوان نگران اطاله ساخت پروژه و یا نیمه کاره رها کردن آن نیستند.

پلیس ساختمان

البته پرسنل شهرداری در قبال این قانون شکنی ها سکوت اختیار نمی کنند و اقداماتی در این خصوص صورت گرفته است. بی شک یکی از خدمات شهری شهرداری که زیر مجموعه های آن که با پلیس ساختمان رابطه تنگاتنگی دارد سامانه شکایات مردمی از شهرداری یا سامانه معروف به ۱۳۷ است. این سامانه نسبت به ثبت شکایات و رسیدگی فوری به درخواست های مردمی اقدام کرده و هیچ تماسی را بی پاسخ نمی گذارد. زیرا فرآیند کار در این مرکز به گونه ای است که هیچ تماسی از چرخه بدون پاسخ خارج نمی شود. بنابراین مردم می توانند در صورت مشاهده تخلفات عدیده و عدم توجه پیمانکار به رعایت اصول اولیه ساخت و ساز با این شماره تماس گرفته و طرح موضوع کنند.

سخن پایانی

هر چند رعایت مقررات نظیر زمان بندی و جلوگیری از اطاله ساخت و ساز، حصار کشی استاندارد، احداث راهرو سرپوشیده موقت، تعطیلی کار بعد از ساعت ۱۷ عصر، جلوگیری از انجام عملیات ساختمانی در ساعات پایانی شب یا اوایل صبح، جلوگیری از ساخت کارگاه عمرانی در پیاده رو و … می تواند در جلب رضایت ساکنان، تاثیر داشته باشد ولی آنچه مسلم است ساخت و ساز بدون سر و صدا و ایجاد گرد و غبار امکان ندارد.

فلذا شایسته است مالکان یا پیمانکاران ساختمانی نیز در حد توان همسایگان و ساکنان محل را دریابند و شرایط را به گونه ای پیش ببرند تا نارضایتی و ایجاد مزاحمت به حداقل برسد. در ضمن نصب یک بنر و عذر خواهی از ساکنان به دلیل مشکلات ناشی از کار یا حتی تهیه یک هدیه برای ساکنان، در پایان کار می تواند تحمل بخشی از مشکلات به وجود آمده را آسان تر سازد.