تالاب بین‌المللی چغاخور و گندمان، علی آباد و سولقان و تالاب‌های چال تَر و چال خشک از جمله تالاب‌های چهارمحال و بختیاری است که به صورت زنجیروار از ضلع جنوبی شهرستان بروجن در امتداد کوه کلار به طرف غرب منطقه گسترده شده و به عنوان مامن و بهشتی برای زندگی و زمستان گذرانی پرندگان مهاجر است.

تالاب بین‌المللی چغاخور با مساحت بیش از یک‌هزار و ۵۰۰هکتار و منطقه شکار ممنوع پیرامون این تالاب با یک‌هزار هکتار، وجود بیش از ۵۸ گونه گیاهی و آبزی و پوشش گیاهی نم پسند و شناور و غوطه ور از جمله بید، مرغ پگن، پتامژتون، پلیگونیوم و سار، مامن بسیاری از پرندگان بومی و مهاجر از جمله مرغابی، انواع حواصیل، کولی، لک لک سفید، کشیم، مرغابی سانان، فلامینگو، باکلان، یلوه، اکراس، قو، سلیم، کاکانی ها و آبزیانی مانند ماهی کپور، ماهی گورخری و خزندگانی از جمله لاک پشت و چهارپایانی از جمله گراز، گرگ، روباه، شغال، خرگوش است.

تالاب بین‌المللی گندمان به عنوان سایت پرنده‌نگری کشور با یک‌هزار و ۷۰ هکتار مساحت و ۲ هزار و ۲۱۹ متر ارتفاع از سطح دریا، بلندترین تالاب کشور است که در فهرست ۱۰ تالاب برتر پرنده‌نِگری ایران قرار دارد و در دفتر بین‌المللی تحقیقات پرندگان آبزی لندن نیز ثبت شده است و پوشش گیاهی این تالاب گونه‌های حاشیه ‌ای و نم پسند از جمله درختان بید، مرغ، جگن، نی، لوئی، آلاله آبی، زنبق، نخل مرداب، بزواش، هزار نی، بارهنگ آبی، عدسک آبی، سه کوله خیز، اسپارگانیوم است و ۱۵ گونه بومی از جمله لک لک ها، چنگر، سنقر، شکاری ها در این تالاب به چشم می‌خورد.

این تالاب به عنوان زیست‌بوم اصلی پرندگان مهاجر نواحی سردسیر شمالی است که در اواخر فصل پاییز برای زمستان گذرانی به این تالاب مهاجرت می‌کنند https://irna.ir/xjKYKSکه از آبان سال گذشته تاکنون مشهود بوده است.

تالاب سولقان، علی آباد، چال تَر و چال خشک از تالاب‌های فصلی چهارمحال و بختیاری است و بیشتر در فصل پاییز و زمستان در پی بارش‌های برف و باران آبگیری و مامنی برای پرندگان مهاجر و زادآوری پرندگان آبزی است.

تالاب‌های چهامحال و بختیاری به دلیل موقعیت جغرافیایی، امنیت، آب و هوا، وضعیت مطلوب تالاب و احیای تالاب گندمان به عنوان یکی از مهمترین مکان‌های زمستان‌گذرانی پرندگان مهاجر قرار دارند که امسال به دلیل نامطلوب بودن وضعیت تالاب‌ها و زیستگاهای آبی در سایر نقاط کشور و مطلوب بودن زیستگاه آبی استان، مهاجرت پرندگان به این تالاب‌ها و زیستگاه‌های آبی افزایش داشته است.

تالابهای چهارمحال وبختیاری به پناهگاه حیات وحش ارتقاء داده می‌شود

معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت محیط زیست چهارمحال و بختیاری با اشاره به بالا بودن ضریب امنیت در تالابهای استان گفت: تالاب‌های استان به پناهگاه حیات وحش ارقا داده می‌شوند.

محسن حبیبی افزود:هم‌اکنون تالاب‌ها و مناطق حفاظت شده استان، شکار ممنوع است و برای ارتقا جایگاه تالاب‌های استان به پناهگاه حیات وحش فرم‌ها به شورای عالی محیط زیست ارسال شده است و در نخستین جلسه شورای عالی محیط زیست این طرح بررسی خواهد شد.

به گفته وی، پناهگاه حیات وحش یکی از چهار رده حفاظتی است که با تصویب شدن آن ،تالاب‌های استان بَرنَد شده و حفاظت و حمایت بیشتر از تالاب‌ها انجام خواهد شد.

وضعیت آبی مناسب و امنیت بالای در تالاب‌های چهارمحال و بختیاری، زمینه حضور پرندگان مهاجر را افزایش داده است

وی با اشاره به وضعیت آبی مناسب در تالاب‌های استان در سال زراعی جاری گفت:هم‌اکنون زیستگاه‌های آبی و تالاب‌های فلات مرکزی کشور و استان‌های مرکزی کشور در وضعیت بد آبی قرار دارد و پرندگان مهاجر که از شمال کشور سیبری به سمت آفریقا و به سمت جنوب کشور مهاجرت می‌کنند با توجه به وضعیت بارندگی به نسبت مناسب در استان نسبت به سایر نقاط کشور و وضعت مناسبت تالابها و زیستگاه‌های آبی، تالاب‌های استان را برای زمستان گذرانی و اقامتگاه موقت مهاجرت خود انتخاب کردند.

حبیبی اظهار داشت: در سال زراعی جدید، بارندگی در سایر نقاط کشور مناسب نبوده و در برخی نقاط نیز به دلیل رعایت نشدن حق آبه و یا وضعیت نامناسب تالاب، پرندگان بیشتری در تالاب‌های استان ساکن شدند.

معاون اداره کل حفاظت محیط زیست چهارمحال و بختیاری به بالا بودن سطح حفاظت فیزیکی و شکار ممنوع بودن تالاب‌ها اشاره کرد و گفت: این امر باعث افزایش امنیت پرندگان و افزایش ماندگاری آنها در تالاب‌های استان شده که پرندگان احساس امنیت بیشتری داشته و در تالابهای استان زمستان‌گذرانی کنند.

وی افزود: از ابتدای مهاجرت پرندگان به تالاب‌های استان در سالجاری آنفلوانزا فوق حاد پرندگان در استان مشاهده و گزارش نشده است.

تهیه و اجرای برنامه عملیاتی توسعه گردشگری پایدار در تالاب‌های چهارمحال و بختیاری

معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت محیط زیست چهارمحال و بختیاری از تهیه و اجرای برنامه عملیاتی توسعه گردشگری پایدار تالاب‌های استان خبر داد و گفت: این طرح در راستای توسعه گردشگری پایدار در کنار تالاب‌های استان در حال پیگیری است که سال آینده این برنامه عملیاتی خواهد شد.

حبیبی اظهار داشت:هم‌اکنون در راستای توسعه اکوتوریسم و پرنده نگری نیز در تالاب گندمان یک سایت پرنده‌نگری فعال است.

تالابهای چهارمحال وبختیاری؛مامنی برای پرندگان مهاجر

یک کارشناس پرنده‌نِگری و محیط زیست چهارمحال و بختیاری نیز با اشاره به اینکه زیستگاه‌های آبی و تالاب‌های استان در وضعیت مناسب و مطلوب قرار دارند، گفت: این مساله باعث افزایش رشد گونه‌های گیاهی در تالاب‌ها برای تغذیه پرندگان مهاجر شده و تالاب‌ها را به زیستگاه مطلوب برای گونه‌های جانوری و پرندگان تبدیل کرده است.

روح‌الله عسگری افزود: در فصل زراعی جاری وضعیت تالاب‌های استان خوب است و با افزایش بارش‌های آبگیری تالاب‌ها در حد مطلوب قرار دارد و این امر زمینه حضور پرندگان مهاجر از تمام نقاط دنیا را افزایش خواهد داد.

وی بر افزایش حراست و حفاظت از پرندگان بومی و مهاجر در تالاب‌های استان توسط مردم و جوامع محلی تاکید کرد و گفت: حفاظت و حراست از این گونه‌ها محیط امنی را برای حضور و ماندگاری پرندگان افزایش می‌دهد.

این دارنده عنوان ” قهرمان تالاب” از مردم خواست تا در صورت مشاهده شکار غیر مجاز و یا تخلف در خصوص زنده گیری پرندگان و یا مشاهده بیماری به محیط زیست اطلاع رسانی کنند تا با متخلفان برخورد شود.

سالانه گونه‌های نادر پرندگان در تالابهای استان زمستان‌گذرانی می‌کنند

وی با اشاره اینکه بیشترین گونه پرندگان در تالاب‌های استان از خانواده مرغابی، اردک سر سبز، اردک سرحنایی، اردک تاج دار، اردک سیاه کاکل، گونه‌های شاخص از جمله سلیم، خروس کولی معمولی، سلیم خاکستری و طلایی، چنگرها زمستان گذرانی می‌کنند، گفت: سالانه گونه‌های نادر نیز در این تالاب‌ها مشاهده می‌شود.

این فعال زیست محیطی استان به اجرای برنامه مدیریت زیست بوم تالاب‌ها در استان اشاره کرد و گفت: این برنامه در تالاب‌های شاخص کشور انجام شده و همه جوامع با اجرای این طرح از تمام ظرفیت تالاب برای حفظ این اکوسیستم و بهره‌برداری خردمندانه در کنار توسعه پایدار بهره‌مند می‌شوند.

تالاب گندمان بهشت پرنده نگری ایران خواهد شد

مدیرکل حفاظت محیط زیست چهارمحال و بختیاری نیز با اشاره به اقدامات انجام شده در راستای احیاء و مدیریت تالاب‌های استان گفت: تالاب بین‌المللی گندمان به عنوان سایت پرنده‌نگری کشور به بهشت پرنده نگری کشور تبدیل خواهد شد.

سعید یوسف‌پور افزود: از ابتدای آغاز ورود پرندگان مهاجر به استان بیش از 180 هزار پرنده وارد تالاب‌ها و زیستگاه‌های آبی شدند که این میزان نسبت به مدت مشابه سال‌های گذشته افزایش داشته است.

به گفته وی،هم‌اکنون ۴۴ گونه پرنده در استان مشاهده و شناسایی شده که شاخص‌ترین گونه شناسایی شده در سالجاری غاز پیشانی سفید است که این گونه از پرندگان به شدت در معرض خطر قرار دارد و در استان برنامه حفاظت اختصاصی از غاز پیشانی سفید کوچک در تالاب گندمان در دست اجراست.

یوسف‌پور اظهار داشت: در این زیستگاه‌ها اردک تاج‌دار، خروس کولی، اردک سیاه کاکل، درنای خاکستری، چنگر و غاز خاکستری و سایر پرندگان مشاهده شده است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست چهارمحال و بختیاری به مناسب بودن وضعیت آبی این تالاب برای زمستان‌گذرانی پرندگان مهاجر اشاره کرد و گفت: در بارش‌های سال زراعی جاری آبگیری تالاب گندمان انجام شده و پیش‌بینی می‌شود با افزایش بارش‌ها سرریز آب از سد گندمان انجام شود.

به گفته وی، هم‌اکنون حجم آب موجود در مخرن تالاب چغاخور ۱۵.۵ میلیون مترمکعب است و حق‌آبه زیست محیطی این تالاب ۱۸ میلیمتر مکعب است.

طرح مدیریت و احیای تالاب در تالاب گندمان به عنوان تنها تالابی است که با موفقیت اجرا شد

مدیرکل حفاظت محیط زیست چهارمحال و بختیاری گفت: اجرای طرح مدیریت تالاب و همچنین طرح احیاء تالاب در تالاب گندمان و چغاخور اجرا شد و اجرای این طرح در تالاب گندمان به عنوان تنها تالابی است که در کشور در قالب پنج فاز انجام شده است.

وی اظهار داشت: هم‌اکنون تالاب‌های استان به عنوان مناطق شکار ممنوعه هستند و به منظور حفاظت و حراست از این تالاب‌ها، گونه‌های گیاهی و جانوری تالاب‌ها ۲ ساختمان و پاسگاه محیط بانی در گندمان و چغاخور فعال شده و محیط‌بانان به صورت شبانه‌روزی در این پاسگاه‌ها مستقر هستند و به پایش آنلاین می‌پردازند.

یوسف‌پور افزود: بیشترین دلیل افزایش حضور پرندگان آبی و کنارآبزی به تالاب‌ها و زیستگاه‌های آبی استان به علت مناسب بودن وضعیت تالاب‌ها و زیستگاه‌های آبی استان، وجود گونه‌های ریزآبزی و آبزیان کوچک و پوشش گیاهی مناسب اطراف تالاب، نبود آلودگی در تالاب و امنیت بالای این زیستگاه‌ها به عنوان مهمترین عوامل برای افزایش حضور پرندگان آبزی در استان است.

وی با تاکید بر اینکه در ۲ دهه گذشته تالاب گندمان به عنوان یکی از کانون‌های تولید گرد و غبار در سطح استان بود، گفت: به دلیل خشکیدگی تالاب پدیده آتش‌سوزی تالاب نیز در این مکان به وقوع پیوست و ۴۰ تا ۵۰ روز مهار این آتش‌سوزی طول کشید که از سال ۹۰ برنامه احیاء تالاب در قالب پنج فاز آغاز و اجرایی شد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اظهار داشت: به منظور احیای تالاب گندمان لایروبی ورودی هرزآب‌های کشاورزی، تعامل با کشاورزان، احداث بندهای کوچک آبی، گودبرداری، خاکبرداری و خاکریزی، هماهنگی با منابع طبیعی و آبخیزداری در راستای اجرای طرح‌های آبخیزداری و مرتعداری و ایجاد زهکش در کنار زمین‌های کشاورزی، تبدیل وضعیت آبیاری زمین‌های کشاورزی از سنتی به آبیاری نوین، لایروبی چشمه‌ها و قنات‌ها و احداث بند خاکی اجرا شد.

در چهارمحال و بختیاری هشت منطقه حفاظت شده شامل یک اثر طبیعی ملی، یک پارک ملی، یک پناهگاه حیات‌وحش و پنج منطقه حفاظت‌شده به مساحت ۱۵۵هزار و ۸۴۴ هکتار و ۲ منطقه شکر ممنوع به مساحت ۵۱ هزار و ۷۲۴ هکتار برای زیستگاه حیات وحش وجود که در مجموع حدود ۱۱/۶۳ درصد مساحت این استان را در بر می‌گیرند و مامنی و منطقه بکری برای زندگی حیات وحش است که این مناطق شامل منطقه حفاظت شده شیدا، هلن، قیصری، سبزکوه و پارک ملی و منطقه حفاظت شده تنگ صیاد، منطقه شکار ممنوع خدای آفرید، اثر طبیعی ملی لاله واژگون است.

تاکنون در استان ۲۹۹ گونه پرنده، ۴۶ گونه پستاندار شناسایی شده است که ۱۶گونه دارای ارزش حفاظتی وب لیست سرخ اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت قرار دارد و ۴۹ گونه خزنده چهارگونه دوزیست شناسایی و ۳۲ گونه ماهی شناسایی شده است.

شهرستان بروجن در ۶۰کیلومتری مرکز چهارمحال و بختیاری قرار دارد./ ایرنا