عرصه بینالملل در چارچوب نظم نوین جهانی در حالی دورانی پر تنش را سپری میکند که در رفتار اروپا و آمریکا در کنار سکوتشان در برابر جنایات این روزهای اشغالگران قدس در مسجدالاقصی و بحران انسانی تحمیلی به یمن و آوارگان زلزله سوریه نکته قابل توجه اعلام نگرانی آنها در باب روابط سه ایران، روسیه و چین با یکدیگر میباشد. مقامات آمریکایی از جان کربی و ند پرایس گرفته تا بلینکن وزیر امور خارجه در کنار اعلام نارضایتی از نقش میانجیگری چین در جنگ اوکراین، نسبت به توسعه مناسبات نظامی پکن-مسکو و انچه نقش احتمالی پهپادهای چینی در جنگ اوکراین نامیدهاند ابراز نگرانی کردهاند.
در باب روابط ایران و روسیه نیز رسانهها و مقامات غربی رویکردی به نسبت مشابه داشتهاند چنانکه همزمان با سفر امیر عبداللهیان وزیر امور خارجه به مسکو، رسانههای غربی از قوت گرفتن فروش سوخوی روسی به ایران در ازای حضور پهپادهای ایرانی در جنگ اوکراین خبر دادند و نیز و ال استریت ژورنال در گزارشى مدعی شد که تهران در ازاى ارسال پهپاد به روسیه ، فناورى پیشرفته نظارت سایبری دریافت می کند که برای نظارت و مقابله با مخالفان جمهوری اسلامی به کار گرفته میشود. همچنین ند پرایس سخنگوی وزارت خارجه آمریکا از روابط نظامی تهران-مسکو ابراز نگرانی کرده بود.
نگاهی بر مجموع مواضع مطرح شده نشان میدهد که غرب تلاش دارد تا روابط ایران، روسیه و چین را صرفا در قالبی نظامی و امنیتی نشان دهد که در نهایت نیز به ادعای آنها تهدیدی برای امنیت جهان میشود. این رویکرد ادعایی غرب در حالی صورت می گیرد که نگاهی واقع بینانه و ریشهای به این مناسبات نشان میدهد که محور اصلی روابط در قالبی اقتصادی با اهدافی دو جانبه، منطقهای و جهانی است که در نهایت نیز در چارچوب یک جاده یک کمربند و نقش کلیدی هر کدام از این کشورها در این طرح صورت میگیرد. در دیدار پوتین و شی جین پینگ طرفین، توافقنامه تعمیق مشارکت همه جانبه و همکاری راهبردی با محوریت اقتصادی امضا کردند.
در حوزه ایران و روسیه نیز اساس روابط بر مبنای اقتصادی است چنانکه سرمایه گذاری روسیه در ایران به ۷/۲ میلیارد دلار رسیده و مسکو رتبه نخست سرمایه گذاری در ایران را دارد در همین حال اخیرا نیز توافقات بانکی میان طرفین صورت گرفته که عملا مراوده با بانکهای غربی را کاهش میدهد و نقشی مهم در تعاملات اقتصادی دو کشور و حتی منطقه است. در حوزه روابط ایران و چین نیز مسئله اساسی در قالب توافقنامه ۲۵ ساله، طرح یک جاده یک کمربند بر مبنای روابط اقتصادی است. نکته مهم آنکه حتی رزمایش مشترک دریایی سه کشور نیز که با عنوان رزمایش مرکب ۲۰۲۳ برگزار گردید بر مبنای امنیت دریایی و مقابله با تروریسم دریایی در جهت امنیت تجارت دریایی برگزار شد که بخشی از تعاملات اقتصادی میان طرفین است. با توجه با این حقایق میتوان گفت که غرب با جنجالسازی و دروغ پردازی رسانهای برای نظامی و امنیتی نشان دادن روابط ایران، روسیه و چین از یک سو سناریوی تکراری دشمن تراشی برای توجیه رفتارهای نظامی گرایانه و بحرانساز از جمله تشدید جنگ اوکراین را دنبال میکند در حالی که همزمان دو وحشت اساسی خود را پنهان می سازد.
نخست آنکه سیاست تحریمی غرب علیه سایر کشورها شکست خورده و دیگر جهان حاضر به تن دادن به سیاست تحریمی و اقتصادی غرب نمیباشد و کشورها در روابط با یکدیگر به خنثی سازی تحریم میپردازند که دستاوردهای گستردهای نیز برای آنها داشته است.
دوم آنکه نظم نوین بین المللی اقتصادی در حال شکل گیری است که یک جانبه گرایی غرب در آن جایگاهی ندارد. روندی که نه تنها معطوف به روابط این سه کشور بلکه در ابعاد گستردهتری در حال شکل گرفتن است چنانکه معاون وزیر بازرگانی چین عنوان کرده، چین و برزیل توافقنامهای در مورد تجارت دوجانبه با یوان منعقد کرده اند. در ادامه همین روند بورس نفت و گاز شانگهای در بیانیهای اعلام کرد که دو شرکت شرکت ملی نفت فلات قاره چین و توتال انرژی فرانسه از طریق این بورس، اولین معاملات چین در زمینه گاز طبیعی مایع را که به یوان تسویه شده است، انجام دادند. روند تحولات جهانی در مسیر نظم نوین اقتصادی پیش میرود و کشورهایی همچون ایران، چین و روسیه با درک این حقیقت در مسیر گسترش مناسبات اقتصادی گام بر میدارند و این همان چیزی است که غرب از آن هراس دارد و برای تخریب آن به هر ابزاری از اغتشاش و ناامنی داخلی گرفته تا جوسازیهای دروغین جهانی چنگ میزند.
قاسم غفوری