«گز» یکی از شیرینی‌های پرطرفدار و اصیل ایرانی است، شهر بلداجی از توابع بروجن مهد تولید این شیرینی پرطرفدار محسوب می‌شود، اما امروز واحدهای تولیدی گز کاسه چه کنم به دست گرفته‌اند.
گز شیرینی محبوب ایرانی امروز به یکی از خوراکی‌های لوکس در ایران تبدیل شده است و هر کسی توان خرید آن را ندارد، این مسئله موجب شده تا بازار آن نیز کساد شود.
نخستین گارگاه گز سازی در سال ۱۳۵۲ در شهر بلداجی از توابع شهرستان بروجن در چهارمحال و بختیاری تأسیس شد، به گفته اهل فن تاریخچه این شیرینی پرطرفدار به دوران قاجار بر می‌گردد و می‌توان گفت “گز” تا سالیان گذشته پای ثابت جشن‌ها و اعیاد در خانواده‌های ایرانی بود.
این شیرینی از ترکیب چند ماده مهم که مهم‌ترین آن انگبین، سفیده تخم‌مرغ، شکر، مغز پسته و بادام ساخته می‌شود، متأسفانه در سال‌های اخیر قیمت مواد اولیه برای تهیه گز سر به فلک کشیده و این شیرینی محبوب در حال پر کشیدن از مهمانی‌ها و مراسمات ایرانی است.
شهر بلداجی از توابع شهرستان بروجن در چهارمحال و بختیاری را می‌توان پایتخت تولید گز نامید، کارگاه‌های متعدد تولید گز در این منطقه یکی پس از دیگری در حال تعطیلی یا تعدیل نیرو هستند و با ظرفیت حداقلی در حال تولید هستند.
“گز” چهارمحال و بختیاری در سال ۹۷ ثبت ملی شده است، اما متأسفانه بسیاری از افراد این شیرینی محبوب را به نام استان اصفهان می‌شناسند، زیرا بازار اصلی فروش این محصول در استان مجاور است.
افزایش قیمت مواداولیه چالش بزرگ تولیدکنندگان “گز” است
یک تولید کننده گز در چهارمحال و بختیاری با اشاره به اینکه افزایش چند برابری قیمت مواد اولیه برای تولید گز در چند سال اخیر چالش‌های بسیاری را برای تولیدکنندگان ایجاد کرده است، اظهار کرد: افزایش مواد اولیه تأثیر مستقیمی بر میزان تولید و فروش این محصول دارد، افزایش قیمت موجب از دست رفتن بازارهای صادراتی نیز شده است.
راضیه برجیان افزود: قیمت هر کیلوگرم مغز پسته از سال گذشته از ۵۰۰ هزار تومان به حدود یک میلیون تومان رسید، بنابراین قیمت یک بسته گز از ۱۵۰ هزار تومان به ۲۸۰ هزار تومان رسیده و این در حالیست که باوجود افزایش قیمت مواد اولیه در ماه‌های اخیر قیمت “گز” افزایش نداشته است.
وی با تاکید بر اینکه افزایش قیمت مواد اولیه موجب شده تا کارگاه بنده به‌صورت نیمه فعال به کار خود ادامه دهد، گفت: در یک ماه گذشته کارگاه گز بنده ۱۵ روز تعطیل بود و کارگران نیز بیکار بودند.
برجیان با بیان اینکه دستگاه‌های اجرایی، نهادها و حتی شرکت‌های خصوصی برای هدیه و سوغات “گز” را انتخاب می‌کنند، توضیح داد: اما میزان خرید آن‌ها قابل توجه نیست، متأسفانه “گز” از سفرهای خانوار حذف شده است و با افزایش قیمت آن کمتر کسی توان خرید این محصول را دارد، اکنون یک بسته گز ۲۵۰ گرمی با ۱۸ درصد گز حدود ۱۰۰ هزار تومان است.
این تولیدکننده گز بیان کرد: نوسان قیمت مواد اولیه برای تهیه “گز” موجب شده تا کشورهای مقصد صادرات تمایل به همکاری برای خرید این محصول نداشته باشند، زیرا برای صادرات نیاز به ثبات در قیمت‌ها هستیم، کشور عراق در گذشته یکی از کشورهای هدف صادرات گز بود، اما اکنون صادرات به این کشور بسیار محدود شده است.
وی در پایان با اشاره به اینکه سال‌های گذشته حدود ۵۰ نیرو در کارگاه تولید “گز” بنده مشغول به‌کار بودند، گفت: اکنون تعداد نیروی انسانی کارگاه به ۹ نفر کاهش پیدا کرده است.
صادرات “گز” در حال حاضر به‌صورت محدود انجام می‌شود
یکی از فعالان حوزه خرید و فروش گز با اشاره به اینکه تمامی واحدهای تولید “گز” در چهارمحال و بختیاری با مشکلات متعددی از جمله افزایش قیمت مواد اولیه، نیروی انسانی، بیمه و مالیات دست و پنجه نرم می‌کنند، اظهار کرد: قیمت برخی از مواد اولیه مورد نیاز برای تهیه این محصول حدود ۷۰ الی ۸۰ درصد در یکسال گذشته افزایش داشته است.
محمدرضا صفیان افزود: در گذشته خانوارهای ایرانی از “گز” به‌عنوان سوغات و پذیرایی در مهمانی‌ها استفاده می‌کردند، اما با توجه به افزایش قیمت این محصول خانوارها توان خرید ندارند و به خرید پولک و نبات روی آورده‌اند.
وی با تاکید بر اینکه در سال‌های گذشته دولت یارانه‌ای در حوزه شکر، آرد و سایر مواد اولیه مورد نیاز تهیه گز برای تولیدکنندگان در نظر می‌گرفت، یادآور شد: اما اکنون این یارانه حذف شده است و تولیدکننده باید با واسطه و از بازار آزاد مواد اولیه مورد نیاز خود را تهیه کند، با توجه به اینکه کارخانجات فروش خود را به‌صورت عمده انجام می‌دهند، واحدهای تولیدی نمی‌تواند به‌صورت مستقیم از کارخانه خرید کنند.
صفیان با اشاره به اینکه صادرات «گز» در حال حاضر به‌صورت محدود انجام می‌شود، گفت: اکثر واحدهای تولید «گز» کارت بازرگانی ندارند و صادرات آن‌ها توسط واسطه‌ها انجام می‌شود، بنابراین سود حاصل از صادرات نیز در جیب این واسطه‌ها می‌رود، درصدد هستیم با ثبت یک شرکت کار صادرات این محصول را انجام دهیم.
رکود واحدهای تولید گز در بلداجی در ایام منتهی به سال نو
یک تولیدکننده گز در چهارمحال و بختیاری با اشاره به اینکه نبود مواد اولیه ارزان و در دسترس و همچنین هزینه بالای حمل و نقل از مشکلات واحدهای تولید گز در این استان به‌شمار می‌آید، گفت: این مسائل موجب شده تا قیمت تمام شده تولید گز در سال‌های اخیر افزایش چشمگیر پیدا کند و بازار فروش نیز بالتبع آن از دست برود.
رفیعی عنوان کرد: هر سال با نزدیک شدن به ماه‌های پایانی سال، جنب و جوش در واحدهای تولید گز را شاهد بودیم، اما اکنون واحدهای تولیدی نیمه فعال هستند و نمی‌دانند اگر «گز» تولید کنند، می‌توانند آن را قبل از فرا رسیدن سال نو به فروش برسانند یا نه!
وی بیان کرد: پسته و بادام یکی از مواد اولیه ضروری برای تولید گز به شمار می‌رود، چهارمحال و بختیاری رتبه اول تولید بادام کشور را دارد، اما تولیدکنندگان گز برای خرید بادام نیز با مشکل مواجه هستند.
تولید “گز” در شهر بلداجی اشتغال بسیار بالایی را ایجاد کرده بود، متأسفانه بیماری کرونا و پس از آن افزایش چندین برابری قیمت مواداولیه سایه سنگین رکود را بر سر واحدهای تولید این شیرینی محبوب انداخته است.
اگر واحدهای تولید گز در چهارمحال و بختیاری ساماندهی و صادرات این محصول نیز با بازاریابی صحیح فعال شود، قطعاً می‌تواند علاوه بر اشتغال برای کشور نیز ارزآوری داشت.
معرفی این شیرینی اصیل ایرانی در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی می‌تواند قطب تولید گز کشور را به همگان معرفی کند./مهر
